امروزه دنیای ترجمه و نیز پژوهش در زمینه ترجمه دیگر محدود به بررسی واژگان یا دیگر واحدهای زبانشناختی بین دو زبان یا همان مقابله دو متن با یکدیگر نیست. در فرآیند ترجمه بسیار بیشتر از واژگان و جملات در حال انتقال هستند. دیگر متن مبدأ کتاب مقدسی نیست که بر پایه آن همه چیز را تفسیر و تحلیل کنیم. نظریههای علمی رشته ترجمه در طول ۱۰۰ سال گذشته دچار دگرگونیهای گستردهای شدهاند. دیگر بحث بر سر مسایل کهنه و منسوخی چون وفاداری به متن اصلی و خیانت مترجم نیست. چون معیارها عوض شدهاند. شاید یکی از دلایلی که امروزه هنوز هم پیشرفتهترین ماشینهای ترجمه با کمک بهترین هوش مصنوعی جهان نتوانستهاند ترجمههای درجه یک و بسیار خوبی از آثار ارزشمند ادبی انسانی ارایه دهند همین باشد. این که ترجمه صرفا جابهجایی مجموعهای از جملات و واژگان یک زبان با زبانی دیگر تحت عنوان «معادل» یا «برابر» نیست.
حقیقت آن است که هنوز هم ما چیز زیادی در مورد پدیدهای به نام ترجمه نمیدانیم. دنیای ترجمه همچنان سرزمین ناشناختهای است که به مرور هر ماجراجوی کاوشگری، بخشی کوچک از آن را برایمان روی نقشه ترسیم میکند. در این کاوشگری، گاه به مسایل یا پدیدههای جدیدی بر میخوریم که کل تصویر ما از این سرزمین ناشناختهها را دگرگون میکنند. در مقالات پژوهشی به این مسئله «پارادایم شیفت» یا «دگرگونی الگوواره» میگویند. مانند زمانی که متوجه شدیم ارزش یک ترجمه صرفا با مطابقت آن با متنی دیگر که گمان میرود منشأ یا مبدأ آن باشد تعیین نمیشود. از آن پس خود متن ترجمه هویت و ارزش مستقلی پیدا کرد و انواع روشهای بررسی و تحلیل خود متن ترجمه بدون توجه یا مقایسه آن با متن مبدأ پدیدار شد. این پارادایم «مطالعات ترجمه توصیفی» نام داشت.
در این بخش از وبگاه لوکسترجمه قصد داریم به مرور شما را با برخی از بهروزترین مسایل دنیای ترجمه آشنا کنیم. برای شمایی که علاقهمند به دنیای شگفتانگیز ترجمه هستید، این بخش سراسر هیجان و پر از کشف تازهها خواهد بود. سرزمین ناشناختههای ترجمه آن قدر وسیع است که اگر سالها در آن کاوش کنیم، همچنان شگفتیها و جذابیتهای جدیدی برایمان در دل یک غار یا بیشهزار کشف نشده از این سرزمین داشته باشد. در این جا ابتدا پیشینهای مختصر در مورد مطالعه تخصصی و پژوهشی ترجمه به عنوان یک رشته دانشگاهی را بیان میکنیم. سپس به معرفی برخی از مجلات معتبر علمیـپژوهشی بینالمللی ترجمه به زبانهای مختلف میپردازیم. در ادامه هم به طور تخصصی مسایل اقتصادی صنعت ترجمه را مطرح میکنیم.
گر چه پیشینه ترجمه به عنوان یک رشته دانشگاهی مستقل کمتر از 70 سال قدمت دارد، اما این پدیده از صدها سال پیش زیرمجموعه سایر رشتههای دانشگاهی چون ادبیات، زبانشناسی و غیره تدریس و پژوهش میشده است. تا جایی که میدانیم رشته دانشگاهی ترجمه از حوالی دهه 1350 خ (1970 م) پا به عرصه ظهور گذاشت. از آن پس این رشته در شاخههای تخصصی مختلف و با اسمهای متفاوت در بسیاری از دانشگاههای جهان برای خودش جایگاهی پیدا کرد. در این بخش ابتدا کمی در مورد پیشنیه علمی رشته ترجمه سخن به میان میآوریم و سپس انواع گرایشهای تخصصی و برخی از دانشگاههای معتبر دارای این رشته را معرفی میکنیم.
یکی از بهترین راهها برای آشنایی با جدیدترین مباحث و یافتهها در هر حوزه پژوهشی یا رشته دانشگاهی، بررسی مجلات معتبر علمی پژوهشی آن حوزه یا رشته است. زمانی که میخواهیم مقالهای علمیـپژوهشی بنویسیم، باید به دنبال مجلهای معتبر و مناسب برای چاپ و انتشار آن باشیم. برای این منظور نیازمند دسترسی به فهرستی از مجلات هستیم. در این بخش فهرستی از مجلات معتبر علمیـپژوهشی رشته ترجمهشناسی یا مطالعات ترجمه آورده شده است. این فهرست صرفا شامل مجلات تخصصی رشته ترجمه میباشد و مجلات دیگر رشتهها، مانند زبانشناسی، مطالعات فرهنگی، ادبیات و غیره، که در حوزه ترجمه فعالیت میکنند و ممکن است مقالاتی نیز چاپ کنند را در بر نمیگیرد.
پژوهش شاید مهمترین ابزار ما برای کشف دنیا و پیشرفت باشد. یکی از مشکلات حال حاضر دنیای ترجمه، جدایی بخش پژوهش و دانشگاه از صنعت و بازار ترجمه است. بسیاری از کنشگران این حوزه هنوز هم بر طبق رویکردها و روشهای گذشته این صنعت در حال فعالیت هستند و عملا میزان تغییرات محسوس و بارز نیست. آنها با مبانی کارآفرینی و اداره کسب و کار (business) در جهان نوین و نیز مسایل اقتصادی کمتر آشنا هستند و بیشتر درباره انجام خود کار ترجمه یا ویرایش دانستههایی دارند. برای کمک به حل این مسئله و دستیابی به شرایطی مطلوبتر در کسبوکار حرفهای صنعت ترجمه، قصد داریم در این بخش به طور تخصصی به اقتصاد اهل قلم، از جمله صنعت ترجمه، بپردازیم.